Η τηλεόραση, ο υπολογιστής αλλά και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν εδραιωθεί στην καθημερινότητα των σημερινών παιδιών, τα οποία αναλώνουν ένα ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα στην απασχόληση με αυτά τα μέσα.
Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Κέντρο για την Ενημέρωση της Υγείας της Γερμανίας (BZGA στην Κολωνία), συνιστώνται οι παρακάτω χρονικοί περιορισμοί ανά ημέρα, για την παρακολούθηση προγραμμάτων στην τηλεόραση και τον υπολογιστή:
· Παιδιά 3 – 5 ετών: μισή ώρα
· Παιδιά 6 – 10 ετών: μία ώρα
· Παιδιά 10 – 13 ετών: μιάμιση ώρα
Τα παιδιά κάτω των 2 ετών συνίσταται να μην έχουν καμία επαφή με τα μέσα αυτά.
Οφέλη παρακολούθησης/ απασχόλησης με τα μέσα ενημέρωσης:
· Στην προσχολική ηλικία, τα παιδιά μπορούν να μάθουν το αλφάβητο και τους αριθμούς με δημιουργικό και ψυχαγωγικό τρόπο τόσο μέσω της τηλεόρασης όσο και του υπολογιστή.
· Ορισμένα προγράμματα παροτρύνουν τα παιδιά να αναζητήσουν πληροφορίες στο διαδίκτυο, γεγονός που καθιστά τη μάθηση διαδραστική και ενδιαφέρουσα. Το παιδί αποκτά γνώσεις για τα αντικείμενα που το αφορούν αλλά και διασκεδάζει ταυτόχρονα.
· Ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα στον υπολογιστή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, όπως η δυσλεξία, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή θεμάτων που σχετίζονται με την προφορική έκφραση αλλά και διαφόρων προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζουν τα παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας. Οι ασκήσεις είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και ευχάριστες για τα παιδιά καθώς αποτελούν μέρος ενός παιχνιδιού και αυξάνουν τα κίνητρά τους για συνεργασία.
· Κάποια ηλεκτρονικά παιχνίδια βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τις γνωστικές τους δεξιότητες, όπως την παρατηρητικότητα, τη συγκέντρωση, την ικανότητα εύρεσης στρατηγικών για την επίλυση προβλημάτων, τον οπτικοκινητικό συντονισμό αλλά και τη διεύρυνση των γνώσεων.
Μειονεκτήματα της πολύωρης ενασχόλησης με τα νέα μέσα ενημέρωσης:
Στην υγεία των παιδιών:
· Η καθημερινή και πολύωρη χρήση του Η/Υ απαιτεί την όραση σε κοντινές αποστάσεις, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος που τα παιδιά «βλέπουν» μακριά. Έτσι, ολοένα και αυξάνεται το ποσοστό των παιδιών που παρουσιάζουν προβλήματα μυωπίας.
· Προβλήματα στη σπονδυλική στήλη μπορεί να δημιουργηθούν λόγω της κακής στάσης του σώματος κατά τη διάρκεια της απασχόλησης με τον υπολογιστή.
· Ο καθιστικός τρόπος ζωής και η μειωμένη ενασχόληση με αθλητικές δραστηριότητες σε συνδυασμό με την κατανάλωση των ανθυγιεινών προϊόντων που διαφημίζονται στα μέσα ενημέρωσης, μπορεί να δημιουργήσει παιδιά υπέρβαρα.
· Τα παιδιά μπορεί να αποκτήσουν ορισμένες αρνητικές συνήθειες, όπως η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα κ.ά., καθώς πολλοί χαρακτήρες στην τηλεόραση καταφεύγουν στις συμπεριφορές αυτές, παρουσιάζοντάς τες σαν κάτι θετικό και κοινωνικά αποδεκτό.
Στην ψυχοσύνθεση των παιδιών:
· Η τηλεόραση αντικαθιστά διάφορες ωφέλιμες για την κοινωνικοποίηση των παιδιών δραστηριότητες, όπως το ομαδικό παιχνίδι, τη σωματική άσκηση και άλλες δημιουργικές και παραγωγικές ασχολίες.
· Η οικογένεια αποξενώνεται καθώς όλα τα μέλη είναι απασχολημένα με τους υπολογιστές ή τις τηλεοράσεις του σπιτιού, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ τους.
· Η συνεχής έκθεση σε σκηνές βίας μέσω της τηλεόρασης ή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών έχει ως αποτέλεσμα την απευαισθητοποίηση στη βία και την έλλειψη αντίδρασης στην πραγματική βία. Τα παιδιά, έτσι, παρουσιάζουν επιθετική και ανάρμοστη συμπεριφορά, εμπλέκονται συχνότερα σε καβγάδες και επιδεικνύουν ανυπακοή προς τους μεγάλους.
· Αυτές οι βίαιες σκηνές, όμως, μπορεί να έχουν και το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή τα παιδιά να γίνουν ευαίσθητα και δειλά, να αποκτήσουν φοβίες ή και προβλήματα ύπνου λόγω εφιαλτών.
· Τα παιδιά γίνονται παθητικοί δέκτες των προβαλλόμενων εκπομπών και προγραμμάτων και δεν καλλιεργούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
· Εσείς, ως γονείς, δώστε το παράδειγμα στα παιδιά σας, καθώς ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά στην τηλεόραση κάθε μέρα, συνδέεται άμεσα με το πόσες ώρες κάνουν το ίδιο οι γονείς τους.
· Δε χρειάζεται ούτε να απαγορέψετε ούτε να αποκλείσετε με δραστικά μέτρα και τιμωρίες, αλλά μπορείτε να συνεργαστείτε και να συμμετέχετε στην ενασχόληση των παιδιών με την τηλεόραση ή τον υπολογιστή ∙ εκμεταλλευτείτε αυτήν την ευκαιρία για μάθηση και διασκέδαση για όλη την οικογένεια.
· Καλό είναι να ελέγχετε διακριτικά τι βλέπουν τα παιδιά σας στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή και να ορίζετε κάποιο χρονικό όριο παρακολούθησης. Φροντίστε ώστε τα παιδιά σας να παρακολουθούν προγράμματα με χαρακτήρες που αποτελούν θετικά πρότυπα και προβάλλουν τις αξίες της φιλίας, της καλοσύνης, της συνεργασίας, της αγάπης.
· Προτείνετε στα παιδιά σας εναλλακτικές διασκεδαστικές και δημιουργικές δραστηριότητες, είτε ατομικές είτε ομαδικές, που δεν σχετίζονται με τα μέσα ενημέρωσης.
· Επιλέξτε εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά ηλεκτρονικά παιχνίδια που δεν προάγουν τη βία και τον ανταγωνισμό, αλλά, αντίθετα προάγουν τη μάθηση και καλλιεργούν τη δημιουργικότητα των παιδιών.
· Μπορείτε να παρακολουθήσετε μαζί με τα παιδιά κάποιο πρόγραμμα και να συζητήσετε με σκοπό να τα βοηθήσετε να αποκτήσουν κριτική σκέψη. Αυτό θα τα βοηθήσει να αντιλαμβάνονται και μόνα τους ποιο πρόγραμμα είναι ωφέλιμο και ποιο παρουσιάζει αρνητικά πρότυπα.
· Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε την τηλεόραση ως την εύκολη λύση της «νταντάς», προκειμένου να είναι τα παιδιά διαρκώς απασχολημένα και να έχετε χρόνο για τις δικές σας ασχολίες.
· Μην έχετε ηλεκτρονικές συσκευές (τηλεοράσεις, Η/Υ, ηλεκτρονικά παιχνίδια) στα υπνοδωμάτια.
· Κλείνετε την τηλεόραση την ώρα των γευμάτων αλλά και της μελέτης.
Όλα τα νέα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν αρκετά οφέλη αλλά και πολλούς κινδύνους για τα παιδιά μας. Δεν μπορούμε να τα αποτρέψουμε από τη χρήση τους, καθώς η τεχνολογία έχει εισβάλλει στη ζωή μας και μάς είναι απαραίτητη ∙ αλλά μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε προς όφελος των παιδιών μας, προστατεύοντάς τα παράλληλα.