Το παιδάκι σας έχει έναν καινούριο φίλο, τον Μάριο. Ο Μάριος είναι πάντα διαθέσιμος για παιχνίδι, μοιράζεται τα ίδια ενδιαφέροντα με το παιδί σας, ποτέ δεν ζητάει διαφορετικό φαγητό ή παιχνίδια και ποτέ δεν χρειάζεται να τον γυρίσετε στο σπίτι του. Ο Μάριος είναι ένα δημιούργημα της φαντασίας του παιδιού σας.
Πολλά μικρά παιδιά (περίπου το 65%) δημιουργούν φανταστικούς φίλους στις ηλικίες των 3 έως 5 χρονών, σε μια χρονική περίοδο που αρχίζουν να διαμορφώνουν τη δική τους ταυτότητα και να δοκιμάζουν τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Παρόλο που θεωρούνταν ότι τα παιδιά ξεπερνούν την ύπαρξη φανταστικών φίλων από τη στιγμή που ξεκινούν το σχολείο, έρευνες δείχνουν ότι σχεδόν το ένα τρίτο των παιδιών συνεχίζουν να παίζουν με φανταστικούς συνοδούς μέχρι την ηλικία των 7 χρόνων. Μία έρευνα διάρκειας 3 χρόνων, διαπίστωσε ορισμένες διαφορές κατά τη διάρκεια των παρερχόμενων ετών. Σε νεαρότερη ηλικία ήταν πιο πιθανό οι αόρατοι φίλοι να βασίζονται σε φυσικά αντικείμενα (όπως ένα βαλσαμωμένο ζώο), περισσότερα κορίτσια παρά αγόρια να έχουν φανταστικούς φίλους και οι γονείς να γνωρίζουν την ύπαρξη του φανταστικού φίλου. Ωστόσο, λίγες διαφορές βρέθηκαν στην κοινωνική ή συναισθηματική κατανόηση και στην προσωπικότητα των παιδιών που είχαν φανταστικούς συνοδούς και των παιδιών που δεν είχαν. Σύμφωνα με την έρευνα, όμως, τα παιδιά με αόρατους φίλους μπορούσαν να αντιληφθούν καλύτερα την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχείτε αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει έναν φανταστικό φίλο. Ο αόρατος αυτός φίλος δεν είναι συνήθως τίποτα περισσότερο από το προϊόν ενός περίεργου και δημιουργικού μυαλού που προσπαθεί να αντιληφθεί τον διευρυνόμενο κόσμο. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά που έχουν τόσο δραστήρια φαντασία, τείνουν να εξελιχθούν σε φιλομαθείς και δημιουργικούς ενήλικες.
Οι φανταστικοί φίλοι εξυπηρετούν διάφορους χρήσιμους σκοπούς. Δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να δοκιμάσουν διαφορετικές σχέσεις σε μια κρίσιμη περίοδο της κοινωνικής τους ανάπτυξης. Επιτρέπουν στα παιδιά να διερευνήσουν θέματα ελέγχου, πειθαρχίας και εξουσίας χωρίς το άγχος που συνδέεται με τις αλληλεπιδράσεις με την πραγματική εξουσία. Για παράδειγμα, αν ακούσετε την κόρη σας να επιπλήττει τον αόρατο φίλο της, μην υποθέσετε αυτόματα ότι ήσασταν πολύ σκληρός μαζί της. Το σενάριο αυτό μπορεί να είναι ένας ευφάνταστος τρόπος που χρησιμοποιεί το παιδί σας προκειμένου να κατανοήσει τις έννοιες της εξουσίας, του σωστού και του λάθους και της τιμωρίας. Επίσης, ο αόρατος συνοδός ενίοτε διαθέτει δυνάμεις, οι οποίες λείπουν από το παιδί. Απολαμβάνει δε, μερικά προνόμια που δεν έχει το παιδί. Ένας αόρατος φίλος μπορεί, ακόμη, να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει τα δύσκολα συναισθήματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί που έριξε κάτω το ποτήρι με το γάλα μπορεί να κατηγορήσει τον φανταστικό φίλο, σαν έναν τρόπο να αντιμετωπίσει την ενοχή που αισθάνεται – μια απολύτως φυσιολογική στρατηγική.
Ανησυχίες που σχετίζονται με σημαντικές αλλαγές στη ζωή ενός παιδιού, όπως ένα νέο μωρό ή ένα διαζύγιο, μπορεί να αντικατοπτρίζονται στη σχέση του παιδιού με έναν φανταστικό φίλο. Οι γονείς μπορούν να παρακολουθούν τις όποιες αλλαγές στη σχέση με τον αόρατο συνοδό, προκειμένου να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν το παιδί, και στη συνέχεια, να αναλάβουν δράση, αν είναι απαραίτητο. Για παραδειγμα, μπορεί να παρατηρήσετε ότι το τετράχρονο αγοράκι σας είναι ξαφνικά πολύ δεμένο με τον φανταστικό του φίλο, κατά τις εβδομάδες που προηγούνται της μετακόμισής σας σε καινούριο σπίτι. Παρά το γεγονός ότι το ίδιο δεν έχει εκφράσει άμεσα κανένα φόβο για τη μετακόμιση, η ενίσχυση των σχέσεων με τον φανταστικό φίλο του, θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι το παιδί έχει ανάγκη από την διαβεβαίωση πως μπορεί το σπίτι του να αλλάξει, αλλά οι άνθρωποι που είναι οι πιο σημαντικοί γι’ αυτό θα συνεχίσουν να είναι μέρος της ζωής του.
Πότε θα πρέπει να ανησυχήσετε;
Αντλήστε πληροφορίες από την ένταση και τη διάρκεια της εμπλοκής του παιδιού με τον φανταστικό του φίλο. Ένα παιδί που αποφεύγει τη σημαντική αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά, προτιμώντας να παίξει αποκλειστικά και μόνο με τον επινοημένο φίλο, μπορεί να βιώνει ψυχολογική δυσφορία. Οι αόρατοι φίλοι μπορεί τελικά να εξαφανιστούν, αλλά αν το παιδί συνεχίσει να εστιάζει σε μια επινοημένη συντροφιά, θα μπορούσατε να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό για να ξεκαθαριστεί αν το παιδί αντιμετωπίζει ορισμένα ελλοχεύοντα προβλήματα ή ανησυχίες.
Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, η ύπαρξη ενός φανταστικού φίλου είναι ένα σημάδι πως το παιδί αντιμετωπίζει σύνθετα ζητήματα που απασχολούν όλα τα μικρά παιδιά που αλληλεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους. Μην αποθαρρύνετε ή μειώνετε την αξία της σχέσης αυτής, αλλά και μην ασχολείστε υπερβολικά με αυτήν. Ακολουθείστε το σενάριο του παιδιού, αλλά εντός ορισμένων ορίων.
Κυρίως προσπαθήστε να απολαύσετε αυτήν την πολύ φυσική και συχνά γοητευτική πτυχή της ανάπτυξης του παιδιού σας. Το παιδί αυτό είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις πιο σημαντικές προκλήσεις της ανάπτυξης με έναν ευρηματικό και ευφάνταστο τρόπο.
Βιβλιογραφία:
I. Taylor, M. (2004). Developmental Psychology (Vol. 40, No 6)